Ի՞նչ բառեր ընտրել հաշմանդամություն ունեցող անձանց մասին արտահայտվելիս

Բառերն ու արտահայտությունները վիրավորելու, ինչպես նաև սփոփելու մեծ ուժ ունեն: Լրագրողը պետք է իմանա թե, այն խմբի անդամները, ում մասին գրում է, ինչպես են նախընտրում, որ իրենց անվանեն: Հաճախ հաշմանդամություն ուենցող անձանց մասին գրելիս լրագրողն օգտագործում է բժշկական բառեզրեր՝ վերցնելով դրանք մարդու հիվանդության պատմությունից, որոնք սակայն ոչինչ չեն ասում նրա դժվարության կամ խնդրի մասին, այլ միայն ավելորդ կարծրատիպ են ստեղծում անձի նկատմամբ` ներկայացնելով որպես հիվանդ ու անկարող մարդու: 

Նման բացասական օրինակներ են՝ անկարող, դեբիլ, ոչ նորմալ, ֆիզիկական դեֆեկտ, անվասայլակին գամված, տառապում է ցերեբրալ պարալիչից, պոլիոմիելիթի զոհ, հիվանդ, թուլամիտ երեխա և այլն։ Դրամատիկ երանգներ են ստեղծում «դառը ճակատագիր» կամ «ողբերգական պատահարի բերումով հաշմանդամ դարձած» արտահայտությունները: ԶԼՄ-ներում մեծ տարածում ունի «զոհ» բառը, որը բացի անօգնական, խեղճուկրակ, անզոր մարդու հիշեցնելուց` ստեղծում է ողբերգական պատկեր:

Սխալ տարբերակներ

• թերարժեք կամ անկարող  
• սահմանափակ հնարավորություններով  
• նա աուտիկ է  
• դաուն է  
• նա գաճաճ է  
• նա գամված է սայլակին  
• նա թերզարգացած է  
• բնածին դեֆեկտ ունի
• նա հատուկ խնամքի կարիք ունի
• նա խուլուհամր է  
• տառապում է ուղեղային կաթվածով

Նախընտրելի տարբերակներ 

• Հաշմանդամություն ունեցող մարդիկ 
• մտավոր խնդիր ունի 
• նա աուտիզմ ունի 
• Դաունի համախտանիշ ունի 
• սովորելու դժվարություններ ունի 
• նա սայլակ է օգտագործում 
• շփվում է աչքերով սարքերի օգնությամբ և այլն , 
• նա չի լսում կամ խուլ է  
• տեսության խնդիր ունի 

Կարևոր է հիշել `  «հաշմանդամ» բառը չի կարելի օգտագործել որպես գոյական,  բառը չի կարելի օգտագործել բացասական իմաստով,  «հաշմանդամություն ունեցող անձ»-ի հակառակ իմաստը «նորմալ», «առողջ» կամ «լիարժեք» բառերը չեն, այլ` ոչ հաշմանդամ կամ հաշմանդամություն չունեցող: 

Աղբյուր՝ Disability Info